Zvuk Hadži-Pašinog mosta na Skalinama:
Vizuelna struktura ovoga mosta je posledica dejstva dva različita kulturna uticaja. Nekadašnji rimski most iz XV vijeka, nastao u provinciji Prevalis, gradu Birziminijumu, na ušću Ribnice u Moraču. Iako je nesumljivo turska građevina, pretpostavlja se da je izgrađen na temeljima mosta koji pripada Rimskom periodu. To se zaključuje na osnovu analiza tehnike gradnje, koje pokazuju da su donji temelji preciznije rađeni i da se razlikuju od gornjih, koji nesumnjivo pripadaju turskom periodu.
Ovaj most na Skalinama ili Sastavcima (koje je projektovao Vasilije-Vajo Knežević 1971. godine), ispod samog Nemanjinog grada, jedini je odolio katastrofalnom zemljotresu iz 612. godine, a obnovljen je tokom XVIII vijeka od strane Hadži-Paše Osmanagića, a po kojem je dobio ime „Hadži Pašin most“. Most je oduvijek bio pješački, a ranije i kolski, jer je sa obije strane okružen strmim prilazima. Prema Markušu, ovaj „bigamist most, vrlo čudnog izgleda, čas je nad jednom, čas nad drugom rijekom, više je nad Ribnicom, a u zimskom periodu Morača se podvuče ispod mosta i pomjeri ušće Ribnice nizvodno.“
Ovaj most je mali, dugačak je svega 25 metara, a prema Abdiću, konstrukcija mosta je asimetrična i ima dva polukružna otvora nejednake veličine. Veći luk, koji se nalazi nad riječnim koritom, dužine je oko 11 metara, dok na desnoj strani postoji mali lučni otvor koji je zatrpan kamenim blokovima i čiji je zadatak da tokom većih vodostaja propusti višak vode. Niveleta mosta ima dvosmjerni pad, ili magareća leđa, što je karakteristika turskih mostova, o čemu govori i turska kaldrma kojom je staza mosta popločana.
Ovaj most, zajedno sa Tabačkim mostom, jedan je od rijetkih mostova u Crnoj Gori koji su sačuvali svoj prvobitni izgled. Nekada je vodio do dvije, od nekadašnje četiri starovaroške kapije, a danas povezuje Centar grada i naselje Stara Varoš. Tokom bombardovanja Podgorice, za vrijeme Drugog svjetskog rata, ovaj most je bio u potpunosti oštećen, pa je obnovljen i rekonstruisan pod pokroviteljstvom Zavoda za zaštitu spomenika. Odmah pored ovoga mosta izgrađena je savremena betonsko-armirana konstrukcija, most „Blaža Jovanovića“ na Morači, koji nasuprot Hadži-Pašinim mostu na Skalinama predstavlja jedinstven kontrast u kojem se ogledaju dva potpuno različita vremena i arhitektonska stila.
Izvori:
- Abdić, B. A. (2015). Tamne sjene nad Tabačkim mostom ili najezda modernih Huna. Elif.
- Radojević, D., & Samardžić, N. (1986). Crnogorska kulturna riznica [Broadcast]. Televizija Titograd.
- Rahović, N. (2009d). Podgorički mostovi [Broadcast]. Radio-televizija Crne Gore (RTCG).
Autori fotografija: Danilo Pendo, Marko Gošović
